.

    Zapomniany, ale wciąż żyjący

 

 Opis polskiego silnika rowerowego "GNOM"
 

Może na początku dla tych, którzy nie mają zielonego pojęcia o tym co to jest "Gnom" oraz nie wiedzą do czego służy ten jakże wymyślny malutki silniczek, postaram się krótko opisać jego historię.

Początki "Gnoma" sięgają połowy lat 50-tych, kiedy to wyniszczona, powojenna Polska zaczęła się "mechanizować". Na kupno samochodu mogli sobie tylko pozwolić ludzie zamożni lub znacznie zasłużeni dla swej ojczyzny. Wtenczas jednym z najtańszych i najpopularniejszych środków lokomocji były motocykle, mopedy i rowery. Nas interesować będzie ta ostatnia pozycja. Otóż nowo powstałe Zakłady Wyrobów Metalowych we Wrocławiu (późniejszy zakład WSK we Wrocławiu) na skutek braku zamówień, zaczęły rozglądać się za dodatkową produkcją. Wtedy to zespół konstruktorów przystąpił do opracowywania polskiego silnika doczepnego do roweru o symbolu roboczym "R01" (gdzie "R" oznaczało rowerowy). Prace nad silniczkiem trwały w rekordowo szybkim tempie i już po upływie kilku miesięcy przedstawiono gotowy projekt, który natychmiast wdrożono do produkcji aby zaspokoić potrzebę rynku na te produkty. Silnik otrzymał nazwę "Gnom R-01" a jego produkcja ruszyła w 1957 roku. "Gnom" szybko zyskał pochlebną opinię, mimo kilku drobnych wad. Jedną z najbardziej dokuczliwych był bardzo duży moment żyroskopowy i trudność pokonywania zakrętów, poza tym rolka napędowa bardzo mocno zdzierała opony, które w tych czasach były na wagę złota. Stosowano dwie podstawowe barwy "Gnoma" - były to kolory czarny i ciemny wiśniowy ze stylizowanym napisem "Gnom" na zbiorniku paliwa i pokrywie iskrownika. Data zakończenia produkcji "Gnoma" nie jest dokładnie znana, ale niektóre źródła podają rok 1960.
Nie wiadomo również do końca, ile w przybliżeniu udało się ich wyprodukować, ale z całą pewnością do dzisiejszych czasów przetrwało ich niewiele.

Moje obydwa "Gnomy" pochodzą z 1958 roku i noszą numery seryjne kolejno: B58346, B58788.
Jestem ich właścicielem od stosunkowo niedawna. Jednego kupiłem od pewnego staruszka, a sąsiada mojej babci. Robiąc porządki w swojej piwnicy natrafił na "Gnoma", na którym jeździł dobrych 35 lat temu na działkę. Niestety ( a może na moje szczęście?) starszy pan później kupił sobie motocykl, a niepotrzebny silniczek rowerowy trafił do piwnicy, aby po 30 latach trafić w moje ręce. Dziadek wiedząc, że interesuję się takimi starociami zaniósł go do mojej babci, która natychmiast dała mi znać o tym skarbie. "Gnoma" dostałem za darmo pod jednym tylko warunkiem..., że zrobię z niego pożytek. Drugi silniczek udało mi się "wykosić" od pewnego młodego chłopaka. Za dwa dobre piwa otrzymałem dwa małe worki po ziemniakach plus reklamówkę, w których znajdował się rzekomo kompletny, ale rozebrany na czynniki pierwsze "Gnom". Po powrocie do domu okazało się, że brakuje m.in. wieszaka do roweru, połowy gaźnika, tłumika, pokrywy iskrownika i kilku drobnych mało istotnych rzeczy, które na razie uda mi się zastąpić innymi.
Obecnie moje silniczki są w trakcie restauracji i mam zamiar przywrócić im dawną świetność oraz formę. Niestety brak czasu dopełnił swego i musiałem przerwać prace na kilkumiesięczny okres (ci ,którzy uczą się w szkole średniej doskonale powinni wiedzieć, o co chodzi). Jednak przez cały czas nieustannie poszukuję jakichś ocalałych części, lub przynajmniej szczątkowych informacji, które są niezbędne do remontu "staruszka".
Na zakończenie podaję jeszcze dane techniczne "Gnoma", które udało mi się zdobyć z cudem ocalałej instrukcji obsługi do "silnika doczepnego do roweru -"Gnom".

                                          masa w stanie użytkowym - 11kg.
                                           pojemność skokowa - 45ccm.
                                           ilość cylindrów - 1
                                           pojemność zbiornika paliwa- ok.1L.
                                           maksymalna prędkość - ok.35km/h.
                                           prędkość użytkowa - 25km/h.
                                           typ pracy - dwusuw.
                                           mieszanka oleju z paliwem - 1 : 20
                                           chłodzenie - powietrzem, obiegiem wymuszonym.
                                           moc  - 0,7 KM.
                                           iskrownik - 20W

To nie są moje silniczki, a tylko fotografie ilustrujące temat artykułu

 

 

Opracowanie
Łukasz Jeziorski (1at)(2002/03) źródło: oryginalna instrukcja użytkowania "Gnoma", "Motor"-28/1957r.

początek strony