Zasada działania hamulców polega na tym, że do bębnów lub tarcz obracających się razem z kołami samochodu dociskane są szczęki lub klocki hamulcowe, a wywołane przez ten docisk tarcie wytwarza moment przeciwdziałający obracaniu się kół. Na obwodzie zahamowanych kół powstaje siła hamowania. Siła hamowania wywołuje opóźnienie ruchu samochodu zależnie od wielkości siły hamowania i ciężaru samochodu. Im siła hamowania jest większa, tym większe jest opóźnienie, a z drugiej strony im większy jest ciężar samochodu tym przy tej samej sile hamowania opóźnienie staje się mniejsze.

Budowa

Hamulce dzielimy na:

• Bębnowe - których ruchomą częścią jest bęben przymocowany do piasty koła.
  Może być on wykonany z: żeliwa, stali oraz aluminium ze staliwną wkładką (motocykle).
  Wnętrze bębna to gładź do której podczas naciśnięcia hamulca dociskane są szczęki z okładzinami ciernymi.

• Tarczowe - ich ruchomą częścią jest tarcza przytwierdzona do piasty.
  Tarcze najczęściej wykonuje się z: żeliwa i stali
  Obecnie stosuje się tarcze wentylowane które zbudowane są z dwóch równoległych tarcz pomiędzy którymi znajdują się żeberka, których zadanie jest wzmocnienie i stworzenie dodatkowej powierzchni chłodzącej. Takie hamulce nazywamy wentylowanymi. Do tarczy z obu stron dociskane są klocki hamulcowe umieszczone w zacisku.
  Niektóre klocki hamulcowe posiadają tzw. czujnik zużycia okładzin. Posiada on styk elektryczny wewnątrz klocka i przekroczenie pewnej granicy zużycia objawia się zapaleniem kontrolki wewnątrz pojazdu.

Rodzaje układów hamulcowych

• Mechaniczne  -  obsługiwane np. za pomocą linki

• Hydrauliczne  -  najczęściej używane-do uruchomienia hamulca wykorzystywana jest ciecz.

• Pneumatyczne  -  spotykane w samochodach ciężarowych; tutaj funkcję cieczy przejmuje sprężone powietrze

Wspomaganie układu hamulcowego

Składa się z urządzenia wzmacniającego siłę nacisku na pedał hamulca.

Urządzenia te dzielimy na:

• podciśnieniowe - współpracują one z układami hydraulicznymi o dwóch obwodach

• hydrauliczne - stosowane w  układach hydraulicznych z systemem ABS albo korzystające z zewnętrznego źródła energii

• pneumatyczne - nieraz spotykane w samochodach ciężarowych i autobusach z instalacją sprężonego powietrza i hydraulicznymi siłownikami docisku szczęk hamulcowych

Systemy ABS

ABS jest systemem, który nie pozwala na całkowite zablokowanie kół podczas hamowania i jednocześnie zapobiega poślizgowi kół.

System ABS składa się między innymi z:

• czujników prędkości kół

• elektronicznego zespołu sterującego

• hydraulicznego zespołu sterującego

Możemy wyróżnić dwa typy systemów ABS:

• z elektroniczno-hydrauliczną jednostką sterującą podłączoną do dwuobwodowego układu ze wspomaganiem podciśnieniowym. Jednostka umieszczona jest między pompą hamulcową a hamulcami kół w których piastach znajdują się czujniki prędkości.

• jednostka sterująca zintegrowana jest z pompą hamulcową a wspomaganie podciśnieniowe zastępuje się wysoko ciśnieniowym wspomaganiem hydraulicznym. Tutaj także niezbędne są czujniki prędkości.