Agresja i przemoc w szkole
Agresja i przemoc wśród dzieci to zjawiska, które
mają miejsca od dawna. Niepokoi jednak fakt, że występują one coraz
częściej. W obecnej sytuacji szkoły powinny aktywnie przeciwdziałać temu
zjawisku, tworząc własny system przeciwdziałania agresji i przemocy.
Agresją jest każde zamierzone działanie, które ma na celu wyrządzenie
komuś lub czemuś szkody, straty, bólu. Przemoc jest wówczas, gdy
uczeń atakujący jest silniejszy fizycznie lub psychicznie, używa
przeważającej siły. Szczególnie bolesna dla uczniów jest przemoc
czyniona z wyjątkowym okrucieństwem, tak zwane znęcanie .
W każdej szkole mamy do czynienia zarówno z agresją, jak i przemocą.
Zdecydowanie więcej obserwujemy zachowań agresywnych. Uczniowie
rozwiązują konflikty poprzez przezwiska, kłótnie, bójki. Każda szkoła
powinna pokazać uczniom inne, konstruktywne sposoby radzenia sobie w
trudnych sytuacjach. Przemoc narusza podstawowe prawo każdego dziecka
do życia w poczuciu bezpieczeństwa na terenie szkoły.
Przemoc i agresja przybierają różne formy. Można podzielić je na niżej
wymienione grupy:
- fizyczna - bicie, kopanie, popychanie, plucie, wymuszanie
pieniędzy ,niszczenie własności;
- słowna - przezywanie, wyśmiewanie, obrażanie, plotkowanie,
grożenie, szantażowanie;
- bez użycia słów i kontaktu fizycznego - wrogie gesty, miny,
izolowanie;
Działania wychowawcze powinny obejmować wszystkie formy przemocy.
Przezywanie czy izolacja mogą być tak samo krzywdzące i bolesne dla
ucznia, jak pobicie. Wszystko zależy od wrażliwości danego dziecka oraz
sposobu, w jaki zachowują się sprawcy.
Do czynników przyczyniających się do wzrostu
agresji i przemocy wśród uczniów można zaliczyć:
1. Tolerancja dla przemocy wśród uczniów. Nauczyciele i rodzice
tolerują,
" niegroźne "formy przemocy.
2. Samotność wychowawców. Skuteczne poradzenie sobie z trudnymi
przypadkami wymaga pracy konkretnego zespołu.
3. Niespójne metody.
4. Sporadyczne interwencje. Brak konsekwencji w działaniach nauczycieli.
5. Przemoc nauczycieli.
6. Stosowanie nieskutecznych, stereotypowych kar.
7. Brak działań profilaktyczno - edukacyjnych wśród uczniów i rodziców.
8. Brak długofalowych działań wobec dzieci - sprawców, uczących ich
zastępowania agresji konstruktywnymi zachowaniami.
9. Lęk i bezradność nauczycieli wobec przemocy wśród dzieci.
System przeciwdziałania agresji i przemocy powinien składać się z
czterech elementów:
- jasnych norm zachowania w szkole;
- rzetelnej diagnozy stopnia i zakresu agresji i przemocy;
- systematycznej edukacji dzieci i rodziców oraz sprawnej interwencji
podczas przemocy
Normy dotyczące agresji i przemocy oraz inne zasady życia w szkole
powinny być sformułowane w sposób jasny i przystępny dla uczniów.
Napisane krótko, prostym językiem. Przedstawione w ciekawej dla uczniów
formie.
Każda szkoła musi dobrze zanalizować swoją sytuację - na ile problem jej
dotyczy i w jakim zakresie. Diagnoza powinna posłużyć stworzeniu na jej
podstawie programu zaradczego. Diagnozowanie sytuacji można rozpocząć od
spisania obserwacji nauczycieli i rodziców na temat najczęstszych
zachowań agresywnych uczniów.
Świadomość dotycząca zasięgu i stopnia przemocy rówieśniczej w szkole,
musi opierać się na faktach. Rzetelnej diagnozie problemu służą badania
ankietowe przeprowadzane wśród uczniów. W szkole powinna być prowadzona
systematyczna edukacja w zakresie problemu agresji i przemocy
rówieśniczej. Działania profilaktyczne powinny objąć zarówno uczniów,
jak i rodziców. Większość rodziców będzie zadowolona z faktu, że szkoła
chce przeciwdziałać przemocy. Aby można było liczyć na ich współpracę,
muszą wiedzieć więcej o zjawisku. Od początku swej obecności w szkole
uczniowie muszą otrzymywać od nauczycieli jasny komunikat: "Nie ma
miejsca na przemoc i agresję ". Jeśli mimo to nie ma poprawy - muszą
zostać uruchomione konkretne działania. Konsekwencja nauczycieli jest
podstawa sukcesu. Innym ważnym czynnikiem jest wspólny front nauczycieli
w reagowaniu na zachowania uczniów.
Aby uniknąć takiej sytuacji, nauczyciele powinni:
- Określić, jakie zachowania uznają za agresję i przemoc;
- Określić, na jakie zachowania decydują się wspólnie reagować;
- Nauczyć się nieagresywnego sposobu zwracania uwagi dzieciom oraz
odwoływania się do norm.
- Ustalić jednolite procedury postępowania w sytuacjach agresji i
przemocy.
Zasady postępowania wobec sprawców:
1. indywidualna odpowiedzialność - z każdym sprawca należy
prowadzić oddzielnie rozmowy.
2. cykl rozmów - rozmowy powinny odbywać się cyklicznie - aż do
momentu całkowitego wygaśnięcia negatywnego zachowania.
3. hierarchia rozmów - najpierw rozmawia z uczniem wychowawca,
gdy to nie skutkuje zaprasza innego nauczyciela. Na kolejnym etapie
włączony jest do rozmów pedagog, później rodzice, dyrektor, kurator
sądowy, policja itd.
4. monitorowanie zachowań ucznia;
5. nagradzanie i karanie - przez cały czas wychowawca powinien
nagradzać pozytywne zachowania sprawcy (zauważać, doceniać, chwalić) , a
negatywne karać .
6. hierarchia konsekwencji - łamanie postanowień kontraktu
powinno pociągać za sobą zapowiedziane konsekwencje. (od mniej do
bardziej dotkliwych ), a także być dostosowane do konkretnego ucznia.
