gora | ||
Nasze Publikacje |
||
Artykuł zastrzeżony prawem autorskim - kopiowanie w całości bez zgody autora zabronione |
Materiały metalowe Ogromny postęp w motoryzacji zarówno w budowie nadwozi, podwozi, jednostek napędowych to także nowe materiały wprowadzane do budowy pojazdów które mają bezpośredni wpływ na masę, osiągi oraz zużycie paliwa. Właśnie technologia materiałowa w technice motoryzacyjnej rozwija się najszybciej -stosowane są lekkie materiały o dużej wytrzymałości odporne na korozję. Oprócz metali stosowane są włókna węglowe, szklane (karbon, kevral), tworzywa sztuczne, materiały ceramiczne, guma, szkło oraz elementy kompozytowe tj. konstrukcje mieszane np. stalowo-aluminiowe wzmacniane włóknem węglowym. W publikacji tej przedstawiam tylko materiały metalowe stosowane w budowie elementów pojazdów samochodowych. Stopy aluminium Mają największe znaczenie w budowie pojazdów samochodowych. Są znacznie lżejsze od stali i żeliwa, występują jako stopy z dodatkowymi takimi jak: krzem, miedź, magnez, mangan, nikiel. Stopy aluminiowe posiadają następujące zalety:
Stosowane są na n/w elementy pojazdów samochodowych:
Ważniejsze stopy odlewnicze aluminium
Dodatkowo do stopu dodawane są: magnez, żelazo, tytan lub stront w celu nadania im odpowiednich właściwości mechanicznych. Stopy magnezu Magnez jest metalem 75(%) lżejszym od stali. W praktyce są stosowane stopy magnezu z dodatkiem manganu, aluminium, cynkiem i cyrkonem. Zaletą magnezu jest także możliwości odlewania części o dużych powierzchniach i bardzo cienkich ściankach (np.drzwi pojazdu) przy dużej dokładności wymiarów odlewu i stabilności kształtu.
Zastosowanie stopów magnezu
Ponadto z elektronu (stopu magnezu z cynkiem i aluminium) - odlewa się bębny hamulcowe. Mosiądze -stopy miedzi i cynku (Cu-Zn) zawierające do 40% cynku. Własności mechaniczne mosiądzów zależą od zawartości cynku, używane w motoryzacji do wyrobu części odpornych na korozję ,są ciągliwe, łatwe do obróbki plastycznej. Zastosowanie:
Ołów Głównie stosowane w przemyśle samochodowym na elektrody akumulatorów mimo różnych prób jego wyeliminowania z powodu toksyczności. Ponadto ołów jest bardzo ważnym składnikiem stopów łożyskowych. Także do niedawna ołów był głównym materiałem stosowanym na ciężarki wyrównoważające kół samochodowych lecz obecnie jest zastępowany ciężarkami cynkowymi. Ołów i inne metale stosowane w budowie akumulatorów
Miedź Jest głównym składnikiem stopów zwanych mosiądzami i brązami. Z uwagi na dobrą przewodność i dobre własności mechaniczne miedź jest głównym materiałem przewodowym w technice motoryzacyjnej. Uzwojenia alternatorów, rozruszników, cewek zapłonowych, elektrycznych pomp paliwa itp. to głównie miedź. Ponadto na przewody elektryczne, którym stawia się wyższe wymagania wytrzymałościowe stosuje się stopy miedzi ze srebrem, miedzi z kadmem i miedzi z manganem.
Brązy Stopy miedzi z cyną i innymi metalami w których zawartość miedzi zawiera się w granicach 80-90%(wagowo). Brązy stosowane są do budowy łożysk ślizgowych, prowadnic i gniazd zaworowych, przekładni zębatych i ślimakowych. Łożyska ślizgowe wałów korbowych wykonuje się ze stopów łożyskowych złożonych głównie z miedzi, cyny i ołowiu. Od materiałów łożyskowych wymagana jest duża wytrzymałość mechaniczna, odporność na zatarcie, korozję i dobra obrabialność. Przykłady brązów na łożyska ślizgowe:
Inne materiały na łożyskach ślizgowe
Materiały stosowane na elementy silników spalinowych
AK12 i AK20(12 i 20% krzemu) - to siluminy najbardziej popularne. głowice silników spalinowych - to stopy o oznaczeniu AK51 i AK52 ( o zawartości 4-6% Si). wkładki kompensacyjne tłoków-stosuje się inwar tj.stop żelaza(64%) i niklu(36%) z niewielkim dodatkiem węgla i chromu. Pierścienie tłokowe-żeliwo szare lub stopowe z niewielką ilością chromu,niklu molibdenu oraz żeliwo sferoidalne(3,6-4,1% C i 2,6% Si). Sworznie tłokowe-stale stopowe konstrukcyjne do nawęglania np.15HN(0,15% C,1,0% Cr,1,5% Ni) oraz 16HG(0,16% C,1,0% Cr,1,2%Mn). Korbowody-stale węglowe wyższej jakość 35,40 i 45 oraz stale stopowe konstrukcyjne do ulepszania cieplnego 40H(0,40% C i 1,0% Cr) oraz 45G2 (0,45% i 1,6% Mn). Wały korbowe-odkuwa się w matrycach ze stali lub odlewa się ze specjalnych żeliw lub staliw.
-stali węglowe wyższej jakości 40 lub 45
Materiały stosowane w budowie dopalaczy katalitycznych (katalizator spalin) i sond lambda Do pokrycia monolitów ceramicznych lub metalowych w dopalaczach katalitycznych stosuje się metale szlachetne: platynę, rod, pallad w stosunku 5; 1:2 (rod-jest najdroższy stąd taki stosunek) oraz rzadziej ruten.
Metale stosowane w budowie świec zapłonowych i żarowych Świece zapłonowe pojazdów samochodowych pracują w bardzo ciężkich warunkach (temperatura pracy 500-800(OC),ciśnienie podczas sprężania mieszanki ok.80 barów, napięcie zapłonu osiąga 30 tysięcy woltów) ich elektrody zatem muszą być odporne na wysokie temperatury, ciśnienia, zużycia erozyjne i korozyjne.
W wyniku rozwoju i potrzeb współczesnych technologii udoskonalamy i otrzymujemy wciąż nowe materiały. W przemyśle motoryzacyjnym coraz szersze zastosowanie znalazły kompozyty np.: miedź-wolfram lub aluminium-bor oraz nanomateriały tj. materiały o zmniejszonych wymiarach ziaren dzięki którym można uzyskać znacznie lepsze własności fizyczne, mechaniczne, elektryczne - między innymi wzrost twardości i wytrzymałości. Także intermetale będące połączeniem tytanu i aluminium w prawie jednakowych udziałach doskonale znajdują zastosowanie do wytwarzanie łopatek turbin, zaworów itp. |
Opracowanie
mgr inż. Edward Rymaszewski Zespół Szkół Samochodowych w Bydgoszczy |